170. Przymiotniki dzierżawcze od nazwisk, imion i firm (np. arystotelesowski)

1. Reguła zasadnicza

Jeśli chodzi o pisownię przymiotników od imion i nazwisk, to małą literę stosujemy przy zapisie tzw. przymiotników jakościowych (odpowiadają one na pytanie jaki?), np.

• syzyfowa praca (‘taka ciężka, jak ta, którą wykonywał za karę Syzyf’),
• porównanie homeryckie (‘takiego rodzaju, jak stosowane przez Homera’),
• dramat szekspirowski (‘dramat o cechach nawiązujących do dramatów Szekspira’),
• geometria euklidesowa (‘geometria nawiązująca do dzieł Euklidesa, po raz pierwszy wyłożona przez Euklidesa’),
• szopenowski program (‘program składający z dzieł Szopena’).

Takie przymiotniki mogą być pisane od wielkiej litery, jeśli są częścią nazwy własnej, np. Festiwal Szekspirowski.

Małą literą możemy też zapisywać tzw. przymiotniki dzierżawcze (odpowiadające na pytanie czyj?, odnoszące się do autora, twórcy, właściciela itd.). Aby jednak

2. Istoty żywe, instytucje i firmy

Wielką literą możemy zapisać przymiotniki dzierżawcze odnoszące się do takich istot żywych, w stosunku do których

3. „Boskie” przymiotniki

Przymiotniki pański oraz boży, gdy odnoszą się do Boga (a nie są np. częścią sfrazeologizowanych wyrażeń), piszemy

4. Przedrostki ujednoznaczniające pisownię

W tekstach można okazjonalnie napotkać połączenia typu

5. Utwory Bacha

Z całkowicie rozchwianą pisownią mamy do czynienia w wypadku zwyczajowo przyjętych

6. Pisownia małą literą ze względów emocjonalno-aksjologicznych

Zobaczyć można było w tekstach jeszcze przed reformą ortograficzną RJP pisownię od małej litery przymiotników ewidentnie dzierżawczych. Gdy ministrem edukacji i nauki — a to zawsze jest gorące stanowisko — w drugim

7. Uchwała RJP i zasady wchodzące w życie 1 stycznia 2026

W połowie 2024 roku Rada Języka Polskiego opublikowała „Zasady pisowni i interpunkcji polskiej”, które zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku. W podrozdziale „8.2. Mała litera” znajduje się zdanie wprowadzające „Za wyrazy pospolite należy uznać m.in.” oraz punkt, który przytaczamy w całości:

8. Krytyczny komentarz Dobrego słownika

Wydaje się, że większość zmian, które uchwaliła RJP w 2024 roku, dotyczyło rozwiązań jednoznacznych. W „Komunikacie Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN z dnia 10 maja 2024 r.” napisano:

Rada uznała, że wprowadzenie tych zmian, dotyczących wyłącznie tzw. konwencjonalnych zasad pisowni, przyniesie korzyść w postaci uproszczenia i ujednolicenia zapisu poszczególnych grup wyrazów i połączeń, eliminacji wyjątków, a także likwidacji przepisów, których zastosowanie jest z różnych powodów problematyczne, np. wymaga od piszącego zbyt drobiazgowej analizy znaczeniowej tekstu.

W przypadku jednak omawianych tu przymiotników RJP stanęła w rozkroku, i to na chwiejących się nogach. Nie wprowadzono bowiem