Większość informacji w słownikach starego typu jest odzwierciedleniem intuicji osób je piszących, a nie faktycznych danych językowych. Dlatego prowadzimy własne badania korpusowe (książki, prasa, Narodowy Korpus Języka Polskiego) i to przede wszystkim na nich opieramy wskazówki, jak odmieniać dany wyraz i jakie przypisać mu właściwości gramatyczne. „Certyfikat odmiany" oznacza, że dla danego wyrazu takie badania zostały przeprowadzone.
Tu możesz zobaczyć przykład jednej z tysięcy przeprowadzonych przez nas kwerend korpusowych. To obrazek z naszego systemu redakcyjnego słownika.
Zawsze możesz poprosić o dodanie hasła (na stronie wyników wyszukiwania kliknij w link w tekście „Jeśli nie znalazłeś tego, czego szukałeś, możesz zgłosić to tutaj"). Możesz też skorzystać z zakładki PORADNIA.
Możliwe, że niektóre informacje w takim haśle będą ukryte. Jedynie bowiem abonenci Dobrego słownika mają pełny dostęp do wszystkich treści (oraz pewność uzyskania odpowiedzi na swoje pytania językowe).
Pamiętaj, że Dobry słownik rośnie każdego dnia. To, czego wczoraj w nim nie było, dziś już może być.
Aby opracować słownik języka polskiego zawierający wszystko (naprawdę wszystko), potrzeba 50 osób, 50 milionów złotych i 50 lat. Po tym czasie może się okazać, że połowa słownika będzie już przestarzała, a druga połowa mało komu potrzebna. Opracowujemy zatem te informacje, które uznaliśmy za potencjalnie przydatne użytkownikom, oraz te, o które użytkownicy pytają. Jeśli brakuje Ci jakiejś informacji, masz jakąś wątpliwość, możesz zadać nam pytanie językowe (do tego konieczny jest pełny dostęp do Dobrego słownika).
Uruchomiliśmy Dobry słownik, ponieważ doszliśmy do momentu, gdy warto podzielić się zebraną przez nas wiedzą z użytkownikami. Teraz będziemy dalej rozbudowywać słownik w oparciu o potrzeby użytkowników.
Pamiętaj, że Dobry słownik rośnie każdego dnia. To, czego wczoraj w nim nie było, dziś już może być.
W pierwszej kolejności opracowywane są problemy zgłaszane przez użytkowników w ramach pytań językowych — PORADNIA w górnym menu (konieczny pełny dostęp do słownika).
W drugiej kolejności uwzględnione są poprawki zgłaszane przez abonentów Dobrego słownika.
Następnie uwzględniane są poprawki i zgłoszenia brakujących haseł wysyłane i zgłaszane w różny sposób przez pozostałych użytkowników.
W Dobrym słowniku obowiązują nas pewne zasady i wysokie standardy, które sami sobie narzuciliśmy. Nie łamiemy ich dlatego, że pewien „obowiązujący” (cóż to w ogóle znaczy?) słownik np. inercyjnie potępia pewną konstrukcję. Nie przyjmujemy poglądu, że poprawną polszczyzną jest wyłącznie to, co zapisano w słowniku poprawnej polszczyzny, i jesteśmy w tym do bólu konsekwentni. Jeśli wykształceni użytkownicy polszczyzny w pewien sposób pisali, piszą i zapewne pisać będą, to nie będziemy ferować wyroków ich potępiających, bo tak będzie miło, grzecznie i bez wychylania się.
Ale nie stawiamy się w roli wyroczni. Badamy sprawę dogłębnie, opisujemy i komentujemy słowniku. I, oczywiście, z naszą oceną nie trzeba się zgadzać.
Słownik synonimów ze strony synonimy.ux.pl został przeniesiony do serwisu dobryslownik.pl. Na podstawie tamtego słownika (poprawione) dane zostały wprowadzane na nowo. Dalsza rozbudowa słownika wyrazów bliskoznacznych będzie następowała w Dobrym słowniku. Jest to bowiem słownik, który będzie (jest) rozwijany. Przypominamy, że w hasłach można zgłaszać błędne lub brakujące bliskoznaczniki (link [zgłoś poprawkę]).
Synonimy rozumiemy jako ścisłe, tzn. takie wyrazy powinny mieć w zasadzie identyczne znaczenie i zastępować się wzajemnie w praktycznie dowolnym kontekście (wyjątkiem mogą być kwestie stylistyczno-pragmatyczne), np. jeżeli i jeśli, tuja i żywotnik, juhasować i juhasić, gunia i cucha, wtrąbić i wtroić, polio i choroba Heinego-Medina.
Wyrazy bliskoznaczne mogą być słowami, w odróżnieniu od synonimów, które są podobne leksykalnie, ale właśnie jakoś istotnie się różnią. Istotą podawania wyrazów bliskoznacznych jest pomoc w znalezieniu lepszego odpowiednika lub zgubionego (zapomnianego) słowa.
Gdy korzystasz z głównej wyszukiwarki, również działa wyszukiwarka po przybliżonej wymowie. Jeśli zwraca jakieś wyniki, są one osobno oznaczone.
Aby skorzystać z samej tylko wyszukiwarki po przybliżonej wymowie, należy wybrać odpowiednią pozycję z menu rozwijanego z lewej strony wyszukiwarki. Po skorzystaniu z wyszukiwarki po przybliżonej wymowie wyszukiwarka wraca do trybu domyślnego. Jeśli chcemy wyszukać tylko po wymowie kolejny raz, należy powtórzyć czynność z powyższego opisu.
Do wyszukiwarki po przybliżonej wymowie należy wpisywać słowa tak, jak nam się wydaje, że je słyszymy (w najprostszy sposób). Na przykład: wpisanie „kan" przyniesie wyniki Kahn, Caen i Cannes, wpisanie „żan" przyniesie wyniki Jean, Géant, Jeanne.
Uwaga, Dobry słownik jest słownikiem języka polskiego. Dlatego nie należy spodziewać się znajdowania w nim po wymowie wszelkich słów z języka angielskiego czy francuskiego. Nie zmienia to jednak faktu, że obecnych jest w nim bardzo wiele obcych imion i nazwisk (z wymową i odmianą), które pojawiają się w polszczyźnie.
Zapis wymowy podany jest w sposób uproszczony, ale tak, żeby zachować jej poprawność. Znajduje się on zawsze w nawiasach kwadratowych, nie tylko na stronie hasła, ale także w innych miejscach serwisu.
Oto wyjaśnienie oznaczeń stosowanych w sekcji „Wymowa"
kreseczka (dywiz, -) — dla pokazania niełączenia liter w interpretacji głosowej, np. dla Spacey wymowa [spejs-i], żeby si czytać jak w słowie sinus, a nie jak w siwy;
pogrubienie — dla zaznaczenia akcentu;
nawiasy okrągłe — dla zaznaczenia elementu, który jest realizowany głosowo fakultatywnie, np. dla oryginalny wymowa [or(y)ginalny] oznacza, że można odczytywać zarówno [orginalny], jak i [oryginalny];
dwukropek — dla zaznaczenia przedłużenia samogłoski;
õ — czyli nosowe o, jak w słowie pardon [pardõ];
ã — czyli nosowe a, jak we francuskim imieniu Jean [żã].
Głoski dźwięczne w wygłosie zapisujemy jako dźwięczne, mimo że faktycznie wymawiane są bezdźwięcznie. Zobaczmy przykład. W haśle „leasing" podana jest wymowa [liz-ing]. Nie oznacza to, że należy czytać [g] na końcu, lecz naturalnie [liz-ink]. Ale oznacza to, że już w odmianie należy czytać [g], a więc np. leasingu czytamy [liz-ingu].
Jeśli wymowa podana w sekcji „Wymowa" jakoś istotnie się różni od tego, w jaki sposób wymawia się formy odmiany danego wyrazu, wtedy dodatkowe informacje zamieszczane są w sekcji „Poprawna polszczyzna" (lub następuje odesłanie do odpowiedniej reguły językowej).
Niesylabiczne u oddajemy w zapisie wymowy literą ł, np dla „auto" podajemy wymowę [ałto].
Dobry słownik nie jest encyklopedią, fachowe pojęcia są przybliżane tak, żeby uwzględnić zarówno naukowy, jak i popularny (powszechny językowo) punkt widzenia.
Dobry słownik nie tłumaczy szczegółowo wyrazów „oczywistych", zwłaszcza nie musi zdawać sprawy z każdej najdrobniejszej różnicy między poszczególnymi znaczeniami danego wyrazu lub między wyrazami bliskoznacznymi. Większość użytkowników ma na ten temat intuicyjną wiedzę znaczenie bogatszą niż ta, którą można by zawrzeć w długich z konieczności objaśnieniach.
Najprostsza odpowiedź brzmi: ponieważ są częścią języka.
A nieco bardziej rozwinięta odpowiedź? Zacytujemy R. A. Rothsteina, który w swym artykule przytacza stanowisko jednego z najwybitniejszych polskich językoznawców, Jana Niecisława Baudouina de Courtenay: „W tej samej przedmowie atakował hipokryzję tych, którzy najchętniej usunęliby ze słownika »słowa nieprzyzwoite«. (...) »Leksykograf — pisał on — nie ma prawa okrawać i kastrować 'żywego języka'. Skoro pewne wyrazy istnieją w umysłach ogromnej większości narodu i ciągle wylewają się na zewnątrz, to leksykograf jest obowiązany umieścić je w słowniku, choćby przeciwko temu powstawali i udawali oburzenie wszyscy hipokryci i spadkobiercy Tartuffe'a. Oni to zwykle lubują się 'po cichu' w sprośnych rzeczach i równie ochoczo uciekają się do wszelkiego rodzaju przekleństw i języka plugawego«. Żądania pozbawienia słownika takich wyrazów Baudouin przyrównał do zmuszania anatoma do studiowania ciała ludzkiego z wyjątkiem pewnych »nieprzyzwoitych« jego partii lub malarza do omijania tychże części ciała przy sporządzaniu aktu".
Do strony poradni językowej (zadawania pytań i zgłaszania próśb o uzupełnienie słownika) można dostać się przez górne menu (PORADNIA) dostępne z każdego miejsca w Dobrym słowniku. Aby móc korzystać z poradni, należy być zalogowanym (w tym być abonentem Dobrego słownika lub mieć wykupione pojedyncze pytania językowe).
W polu na zadanie pytania istnieje ograniczenie do 1200 znaków. Sądzimy, że tyle wystarczy nawet do zapytania o trudne kwestie.
Okienko wpisywania pytania w większości wyszukiwarek można rozszerzyć, wystarczy złapać kursorem myszki za jego prawy dolny róg i rozciągnąć je.
W jednym pytaniu należy pytać o jedną rzecz, poruszać jeden problem. Jeśli problemów będzie więcej, wtedy redaktorzy wybiorą, na który odpowiadają.
W treści pytania nie trzeba się podpisywać. Pytania zadają osoby zalogowane, więc redaktorzy wiedzą, kto pyta.
Jeśli nie wiadomo, jak zacząć pytanie, można napisać „Szanowni Państwo". Ale można też bezpośrednio przejść do pytania (limit 1200 znaków może wymagać rezygnacji z pewnych konwencji).
O wszystko, co jest związane z polszczyzną. Wyjątki zamieszczone są poniżej.
Nie gwarantujemy odpowiedzi na pytania dotyczące języków innych niż polski (z tego względu też nie oceniamy tłumaczeń ani nie odpowiadamy na pytania dotyczące technik przekładu).
Nie udzielamy odpowiedzi na pytania dotyczące etymologii (wymagają one dogłębnych studiów, wyniki często nie są zadowalające, a nie chcemy spekulować i pisać udawanych odpowiedzi).
Czas oczekiwania na odpowiedź w takim przypadku wynosi 72 godziny, chyba że czas na odpowiedź miałby kończyć się w weekend lub święto lub pytanie zostało zadane w weekend lub święto (w weekendy i święta redaktorzy Dobrego słownika nie odpowiadają na pytania). Jeśli zatem pytanie zadane jest w weekend, wtedy odpowiedzi można spodziewać się w środę.
W momencie wybierania trybu odpowiedzi widać przybliżony termin. Dlaczego przybliżony? Jest on obliczany na podstawie momentu wejścia do okienka zadawania pytań. Jeśli potem odeszliśmy na pięć minut od komputera, po czym kontynuujemy zadawanie i wysyłanie pytania, to faktyczny termin będzie różnił się o te pięć minut. Ostateczną datę i godzinę otrzymania odpowiedzi można zobaczyć w swoim panelu użytkownika (wybieramy „Moje pytania" i patrzymy do sekcji „Twoje pytania oczekujące na odpowiedź").
Uwaga! Na pytania dotyczące pochodzenia wyrazów (etymologia) nie obowiązuje 72-godzinna gwarancja odpowiedzi. Średni czas odpowiedzi na takie pytanie to 10 dni.
Czas oczekiwania na odpowiedź w takim przypadku wynosi 48 godzin, chyba że czas na odpowiedź miałby kończyć się w weekend lub święto lub pytanie zostało zadane w weekend lub święto (w weekendy i święta redaktorzy Dobrego słownika nie odpowiadają na pytania). Jeśli zatem pytanie zadane jest w weekend, wtedy odpowiedzi można spodziewać się we wtorek.
W momencie wybierania trybu odpowiedzi widać przybliżony termin. Dlaczego przybliżony? Jest on obliczany na podstawie momentu wejścia do okienka zadawania pytań. Jeśli potem odeszliśmy na pięć minut od komputera, po czym kontynuujemy zadawanie i wysyłanie pytania, to faktyczny termin będzie różnił się o te pięć minut. Ostateczną datę i godzinę otrzymania odpowiedzi można zobaczyć w swoim panelu użytkownika (wybieramy „Moje pytania" i patrzymy do sekcji „Twoje pytania oczekujące na odpowiedź").
Uwaga! Na pytania dotyczące pochodzenia wyrazów (etymologia) nie obowiązuje 48-godzinna gwarancja odpowiedzi. Średni czas odpowiedzi na takie pytanie to 10 dni.
Dla pytania zadanego z 24-godzinną gwarancją czas oczekiwania na odpowiedź może wynieść maksymalnie 24 godziny (ale uwaga na podpunkt c.).
W momencie wybierania trybu odpowiedzi widać przybliżony termin. Dlaczego przybliżony? Jest on obliczany na podstawie momentu wejścia do okienka zadawania pytań. Jeśli potem odeszliśmy na pięć minut od komputera, po czym kontynuujemy zadawanie i wysyłanie pytania, to faktyczny termin będzie różnił się o te pięć minut. Ostateczną datę i godzinę otrzymania odpowiedzi można zobaczyć w swoim panelu użytkownika (wybieramy „Moje pytania" i patrzymy do sekcji „Twoje pytania oczekujące na odpowiedź").
Ostateczny termin odpowiedzi przypada zwykle o danej godzinie dnia następnego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w kolejny dzień wypada sobota, niedziela lub święto lub pytanie zostało zadane w weekend lub święto (w weekendy i święta redaktorzy Dobrego słownika nie odpowiadają na pytania). Wtedy termin otrzymania odpowiedzi upływa o danej godzinie pierwszego dnia roboczego przypadającego po ostatnim w kolejności dniu wolnym od pracy.
Uwaga! Na pytania dotyczące pochodzenia wyrazów (etymologia) nie obowiązuje 24-godzinna gwarancja odpowiedzi. Średni czas odpowiedzi na takie pytanie to 10 dni.
Wiele zależy od tego, w którym okienku czasowym zadamy pytanie. Oto rozpiska, po lewej stronie godziny w danym dniu, po prawej — termin odpowiedzi:
02:00–06:00 — do 12:00 (w południe)
6:00–10:00 — do 14:00
10:00–14:00 — do 18:00
14:00–16:00 — do 20:00
16:00–02:00 — do 12:00 (w południe)
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w termin odpowiedzi miałby wypaść w sobotę, niedzielę lub święto. Wtedy termin otrzymania odpowiedzi przesunięty jest na pierwszy dzień roboczy przypadający po ostatnim w kolejności dniu wolnym od pracy.
W momencie wybierania trybu odpowiedzi widać wyznaczony termin. Uwaga, jest on obliczany na podstawie momentu wejścia do okienka zadawania pytań. Jeśli potem odeszliśmy na pięć minut od komputera, po czym kontynuujemy zadawanie i wysyłanie pytania, to może się zdarzyć, że wejdziemy już w kolejne okienko czasowe. Ostateczną datę i godzinę otrzymania odpowiedzi można zobaczyć w swoim panelu użytkownika (wybieramy „Moje pytania" i patrzymy do sekcji „Twoje pytania oczekujące na odpowiedź").
Gdy wyślesz do nas pieniądze, nasz system rejestracji wpłat potwierdzi wpłynięcie środków za Twoje zamówienie (czas od wysłania pieniędzy do rejestracji jest zależny od metody dokonania płatności). Gdy tylko płatność zostanie zarejestrowana, wysyłamy do Ciebie e-mail powitalny, który zawiera potwierdzenie aktywacji konta oraz wszystkie potrzebne informacje (sprawdź, czy nie znalazł się przypadkiem w folderze spam).
Jeśli w czasie, w którym pieniądze powinny do nas wpłynąć, nie otrzymałeś jeszcze wiadomości powitalnej (sprawdź jeszcze folder spam!), napisz do nas przez formularz kontaktowy (link do niego znajduje się w dolnej stopce serwisu) list o temacie „konto w serwisie" zawierający: numer zamówienia, sposób zapłaty, datę zapłaty, e-mail, który podałeś przy rejestracji, swoje imię i nazwisko. Wówczas szybko ustalimy, dlaczego Twoje konto nie jest jeszcze aktywne i podejmiemy kroki, żebyś mógł korzystać z tego, za co zapłaciłeś.
Najczęstsze problemy to: brak wpisanego numeru zamówienia w tytule przelewu, opóźnienia w księgowaniu kwoty przez bank, odrzucenie maila powitalnego przez filtr antyspamowy, podanie błędnego adresu mailowego przy rejestracji.
Czas dostępu do pełnej treści Dobrego słownika liczy się od momentu otrzymania od nas potwierdzenia płatności oraz wysłania użytkownikowi e-maila powitalnego zawierającego potwierdzenie aktywacji konta.
Jeśli chcesz zmienić swoje dane, wystarczy, że zalogujesz się do swojego panelu użytkownika. Ważne: adres e-mail jest dla Twojego konta najważniejszą informacją.
Login (nazwa użytkownika) jest ustalany przez Ciebie na początku i później nie ma możliwości jego zmiany.
Po zapisaniu się na newsletter należy wejść do swojej skrzynki mailowej, żeby potwierdzić zapis (kliknięcie odpowiedniego linka w otrzymanym mailu; uwaga, taki mail czasem może trafić do folderu spam).
Po kliknięciu we wspomniany link zostaniemy przeniesieni na stronę z komunikatem potwierdzającym zapis. Wtedy obiecany e-book otrzymamy na swój e-mail, zwykle trwa to od 15 do 30 minut. Jeśli nie stanie się to w ciągu kilku godzin, wtedy prosimy skontaktować się z obsługą serwisu przez formularz kontaktowy (link do niego znajduje się w stopce na dole strony), z wybraniem tematu „newslettery i kursy".
Aby tego uniknąć, trzeba dodać dobrosłownikowy adres mailowy na swoją białą listę, jednak proces ten jest nieco inny dla każdego dostawcy poczty internetowej. Niektóre sposoby podajemy poniżej (u innych dostawców proces może być podobny).
Przede wszystkim, jeżeli znajdziesz e-mail niebędący spamem w folderze spam, to oznacz go jako „nie spam" („not junk").
GMail: Najpierw zaznacz e-mail i kliknij przycisk „to nie jest spam". Następnie otwórz otrzymany e-mail, kliknij niewielką strzałkę obok przycisku odpowiedzi (po prawej stronie) i kliknij w opcję typu „dodaj (...) do listy kontaktów".
Hotmail: Najpierw zaznacz e-mail i kliknij przycisk „to nie jest spam". Następnie otwórz listę „zablokowanych nadawców", sprawdź, czy nie ma tam naszego adresu, a jeśli jest, to kliknij „usuń" (do listy dostaniesz się, klikając link u dołu strony z niechcianą pocztą). Na koniec w skrzynce pocztowej kliknij „Opcje", potem „Zapobieganie niechcianej poczcie", potem „Bezpieczni nadawcy", skopiuj i wklej nasz adres mailowy do pola typu „oznaczam jako bezpieczne", po czym kliknij „dodaj do listy".
WP.pl Zaznacz e-mail i kliknij przycisk „to nie jest spam". Zaznacz dodanie do białej listy.
Onet.pl: Otwórz wiadomość e-mail. Najedź myszką na nasz adres e-mail i wybierz „oznacz jako zaufanego nadawcę".
Yahoo!: Zaznacz e-mail i kliknij przycisk „to nie jest spam".
Microsoft Outlook: W menu Narzędzia kliknij polecenie Opcje, na karcie Preferencje w obszarze E-mail kliknij przycisk Wiadomości-śmieci, kliknij kartę Bezpieczni nadawcy, potem przycisk Dodaj. Do pola „Dodaj adres" wprowadź nasz adres mailowy.
Mozilla Thunderbird: Najpierw zaznacz e-mail i kliknij przycisk „to nie jest spam". Następnie kliknij przycisk „Książka adresowa", zaznacz „Osobistą książkę adresową", potem kliknij „Nowy kontakt". Wprowadź nasz adres do pola „e-mail" i kliknij „ok". Z głównego menu Thunderbird wybierz „Narzędzia > Ustawienia kont", dla każdego konta rozwiń ustawienia i wybierz „Ustawienia niechcianej poczty" z rozwiniętych opcji, upewnij się że „Osobista książka adresowa" jest zaznaczona pod „Nie oznaczaj poczty jako niechcianej, jeżeli nadawca jest w:". Upewnij się, że zrobiłeś to dla każdego konta, po czym kliknij „ok".
BlackBerry: Przewiń do wiadomości od nas, przejdź do pola zawierającego nazwę, kliknij przycisk „Berry", a później „Pokaż adres". Zaznacz i skopiuj adres e-mail, potem przejdź do książki adresowej i znajdź użytkownika, wybierz „zapisz".
Apple Mail OS X: Zaznacz e-mail i kliknij przycisk „to nie jest spam". Przejdź do „Poczta > Ustawienia", przejdź do zakładki „Zasady", następnie wybierz „Dodaj zasadę", jako jej nazwę zapisz sobie nasz adres e-mail, po czym stwórz zasadę „Jeżeli którykolwiek z tych warunków zostanie spełniony: 'Od' 'Zawiera'" i w wklej tam nasz adres mailowy. Z menu akcji wybierz „Przenieś wiadomość" do skrzynki „Skrzynka odbiorcza".
Każdy z wysłanych przez nas listów zawiera w swojej treści link do automatycznego wypisania Cię z listy. Jeśli nie chcesz więcej otrzymywać wiadomości, kliknij link umieszczony na końcu e-maila. Wówczas zostaniesz automatycznie wyrejestrowany z listy, z której otrzymałeś wiadomość.
Możesz przedłużyć abonament w dowolnym momencie jego trwania. Wystarczy, że w formularzu zakupu podasz dokładnie te same dane, które podałeś przy pierwszej rejestracji (lub zgodne z danymi w Twoim panelu użytkownika).
Ponadto przed końcem ważności abonamentu otrzymasz e-mail przypominający. W tej wiadomości zawarty będzie link do formularza zamówienia, który pozwoli Ci przedłużyć abonament ze specjalną zniżką.
Twój abonament zostanie przedłużony od dnia kończącego poprzedni okres dostępu (lub od daty opłacenia nowego abonamentu, jeśli data zakończenia poprzedniego już minęła).
