178. Potoczne lub deprecjonujące nazwy członków narodowości

1. Główna zasada

Potoczne lub deprecjonujące nazwy członków narodowości lub ludów możemy zapisywać małą literą (takie są zwykle zalecenia) lub wielką (zgodnie z powszechnym zwyczajem), np.

• Angol lub angol,
• Rusek lub rusek,
• Kitajec lub kitajec,
• Mosiek lub mosiek,
• Wietnamiec lub wietnamiec.

Inaczej jest z ekspresywnymi nazwami, które biorą się od cech postrzeganych jako typowe dla danej narodowości, jak żabojad czy makaroniarz. Takie nazwy zapisuje się powszechnie od małej litery. Pisownia wielką literą też jest tu dopuszczalna, choć rzadko bywa stosowana.

2. Komentarz do reformy ortografii RJP

Dobry słownik kodyfikuje pisownię w taki sposób, jak przedstawiliśmy to w punkcie 1., od początku, to znaczy od 2015 roku. W 2024 roku Rada Języka Polskiego uchwaliła reformę ortografii z datą wejścia w życie na 1 stycznia 2026 roku. Jedną ze zmian przedstawionych przez RJP było przyjęcie pisowni zgodnej z zapisami w Dobrym słowniku. W publikacji „Zasady pisowni i ortografii polskiej” (Warszawa 2024) czytamy zatem w punkcie „8.1.2. Użycie wielkiej litery ze względów znaczeniowych”, w uwadze do podpunktu 4.:

Nieoficjalne (lekceważące, żartobliwe, potoczne) nazwy etniczne można zapisywać małą lub wielką literą (…)

Ta niewielka w gruncie rzeczy zmiana przeszłaby zapewne niezauważona, gdyby jej Rada nie wyciągnęła na poziom komunikatu ogłaszającego reformę, i to od razu w ramach pierwszego punktu, mówiącego głównie o zmianie pisowni nazw mieszkańców miast i wsi (por. regułę jaką literą (osoby): nazwy mieszkańców miast, wsi, osiedli, dzielnic):

Dopuszczenie alternatywnego zapisu (małą lub wielką literą) nieoficjalnych nazw etnicznych, takich jak kitajec lub Kitajec, jugol lub Jugol, angol lub Angol, żabojad lub Żabojad, szkop lub Szkop, makaroniarz lub Makaroniarz.