361. Połączenia z niby, pseudo i quasi

1. Główna zasada

Gdy dołączamy cząstki niby-, pseudo- i quasi- do różnych wyrazów, to generalnie od 2026 roku obowiązuje zasada, że połączenia te zapisujemy łącznie, np.

• o wyglądzie nibymodelki; to taka nibypolicja; rzucasz argumentami nibyhistorycznymi;
• pseudoteoria; pokazują afery czy pseudoafery; czarna dziura systemu pseudobankowego;
• quasiwładca; systemu sztywnych lub quasisztywnych kursów walutowych; wtopiony zostanie w ramy quasimisterium.

Traktowane są one zatem jak przedrostki (por. regułę pisownia razem, osobno, z łącznikiem (III): wyrazy z przedrostkami i cząstkami przed słowami). Realność tekstowa nie jest jednak taka szablonowa, wrócimy do tego w punkcie 2. tej reguły.

W polszczyźnie w zasadzie nie stosuje się zapisu cząstki w postaci kwazi-. Zdecydowanie dominuje tworzenie wyrazów za pomocą quasi-. Jedynym wyjątkiem są nieliczne terminy fizyczne, które zapisuje się zwykle właśnie w postaci z kwazi, np. kwazikryształ, kwazineutralność.

Inaczej, bo z dywizem, zapisywać należy

2. Komentarz do reformy ortografii RJP

Przed 2026 rokiem obowiązywała zasada, wedle której cząstkę pseudo- zapisywało się łącznie, a cząstki niby- i quasi- z łącznikiem. Na dodatek łącznie pisało się niby- z terminami biologicznymi, typu nibyodbyt czy nibybłona. Są to jednak wyrazy rzadko używane, choć uporczywie w dużej liczbie wymieniane w słownikach i zasadach ortograficznych. To prowadziło do tego, że opowiadaliśmy się za analogiczną pisownią terminów fizycznych z członem quasi-, a zatem na przykład quasicząstka. Słowniki ortograficzne podawały tu pisownię z łącznikiem (quasi-cząstka), choć już spolszczony zapis w postaci kwazicząstka.

To oczywiście była niepożądana niespójność i Rada Języka Polskiego – w ramach reformy ortografii uchwalonej w 2024 roku, a wprowadzonej 1 stycznia 2026 roku – ją usunęła. Teraz więc niby wiemy, jak pisać (zawsze łącznie) – ale czy będziemy tak pisać?

Pierwszy problem dotyczy