Odmieniają się imiona żeńskie zakończone na -a. Tak polskie, np. Adrianna, Antonia, Bogusława, Cecylia, Eugenia, jak i obce, np. Alessia, Anja, Aretha, Cecilia, Condoleezza, Erica, Evita.
Inne imiona żeńskie, czyli w zasadzie imiona z innych języków, są nieodmienne, zob. Adrienne, Amber, Amy, Audrey, Céline, Coco, Debbie, Elizabeth.
Uwaga, specyficzne wyjątki od powyższych zasad omówione są w regułach
Generalnie nazwiska kobiet są nieodmienne. Wszystkie niezakończone na -a. Dobrze jest używać ich z odmienionym imieniem lub innym słowem pozwalającym zidentyfikować płeć (np. wyrazem pani), np.
o Tinie Turner, z piękną Garbo, do pani Moltke;
z siostrami Nowaczyk, o paniach Gądek, do córek Stankiewicz.
Odmieniają się tylko nazwiska kobiet:
Dymna — do Dymnej,
Kowalska — z Janiną Kowalską,
Gołubczewa — o Gołubczewej,
Kowalikowa — w imieniu Kowalikowej;
Janta — z Janiną Jantą,
Fonda — o Fondzie,
Konopka — w imieniu Konopki.
Oba sposoby odmiany mogą współwystępować w przypadku nazwisk złożonych:
Konopka-Kowalska — córka Konopki-Kowalskiej.
Zob. też regułę odmiana imion, nazwisk, rzeczowników (główne): dwuczłonowe nazwiska mężczyzn i kobiet.
Uwaga, rzeczownikowy sposób odmiany dotyczy również nazwisk odojcowskich (na -ówna, -anka) i odmężowskich (na -ina, -yna), np.
Mniszkówna — z Mniszkówną, o Mniszkównie, w imieniu Mniszkówny (a nie: !o Mniszkównej, !w imieniu Mniszkównej).
Więcej o tego typu nazwiskach w regule słowotwórstwo: nazwiska mężatek i panien.
Dotyczy to nie tylko polskich nazwisk, ale też np. rosyjskich patronimików zakończonych na -ewna, -owna (używanych w miejsce nazwiska w języku rosyjskim):
Nikołajewna — prababka Wiery Nikołajewny,
Pawłowna — patrzę na Marię Pawłownę.
W Dobrym słowniku nazwiska z podpunktu a) powyżej umieszczane są jako podhasła w hasłach nazwisk męskich (np. 1.1 Kowalska pod 1. Kowalski) — i mają pełny opis. Nazwiska z podpunktu b) nie są w ogóle zamieszczane osobno. Jeśli więc jest w Dobrym słowniku odmienne rzeczownikowo nazwisko zakończone na -a, np. Bańka, to odmiana w tym haśle zamieszczona dotyczy nazwiska mężczyzny. Nazwisko kobiety będzie się jednak w liczbie pojedynczej odmieniać identycznie, dopiero w liczbie mnogiej (bardzo rzadko używanej) wystąpią różnice:
Kobiety mające nazwisko o odmianie przymiotnikowej mogą nosić je w formie męskiej (pani Cichy, pani Mądry) lub żeńskiej (pani Cicha, pani Mądra). W tym pierwszym przypadku będzie ono nieodmienne (z panią Cichy, o pani Cichy); wtedy też należy używać nazwiska z odmienionym imieniem lub wyrazem identyfikującym płeć (np. wyrazem pani).
Nie zaleca się przyjmowania męskiej formy nazwiska w przypadku polskich nazwisk dobrze znanych lub często używanych, takich jak Kowalski, Stalowy, Rudzki, Dymny — a więc lepiej mówić o pani Kowalskiej, Stalowej, Rudzkiej, Dymnej.
To tylko próbka tego, do czego dostęp mają
użytkownicy pełnej wersji Dobrego słownika.